ramazanda oruç tutmadığını belli etmek / ekşi

âdâb-ı muâşeretimize göre ayıp telakki edilen bir husustur. herhangi bir sebeple oruç tutamayanların oruç tutuyormuş gibi başkalarını kandırmalarına gerek yoktur, ama umumî havaya uyar ve oruçlu olanların yanında yiyip içmezler. eskiden buna gayr-ı müslimler bile dikkat edermiş. ne var ki âdâb-ı muâşeretimizin teşekkül edip yerleştiği zamanlarda insanların oruç tutmamaları istisnai bir hal idi ve bugünki cemiyette aynen tatbik biraz zor.

imdi, oruç tutmayan kimdir, nerededir, oruç tutmadığını ne şekilde belli etmektedir, maksadı nedir diye bir düşünmek lazım. oruç tutmayan bir kişi, müslüman ise ve mazeretsiz orucu terk etmiş ise pekâlâ ayıplanabilir. ama aslolan olumlu yaklaşmaktır. adamın kafasını bozup da iyice oruçtan soğutmaktansa, güzellikle yaklaşmak en iyisidir. oruç tutmayan kişi müslüman değilse, zaten onu oruç tutmadığı için kınamanın bir mânâsı yoktur.

oruç tutmadığını belli etmek ya yiyip içmek suretiyle olur veya o esnada herhangi bir ramazan yasağını delmeksizin başka bir fiille veya sözle belli etmek suretiyle olur. oruç tutması gerektiğine inanmayan kişi, oruç tutmadığını mesela sözlü olarak bildirirse bunda abes bir taraf yoktur. yiyip içmesi hoş değildir, ama gidip ensesinde boza pişirmenin de alemi yoktur. kendi nezaketsizliğidir, kendi imajından başkasına da pek bir zararı dokunmaz.

çoğu kimsenin oruç tutmadığı yerlerde oruç tutmayanların davranışlarında hususi bir itina göstermesi çok mühim olmayabilir. ortamı bozmuş olmaz, hassas davranırsa nezaketi sebebiyle takdir edilir sadece. yaygın olarak oruç tutulan yerlerde çıkıntılık yapmamak haliyle daha fazla önem taşır.

oruç tutmadığını belirli bir kasıt olmaksızın belli etmenin de tuhaf bir tarafı yoktur. oruç tutması gerektiğine inanmayan birinin, oruç tutmadığını saklamaya çalışması mânâsız olacaktır. oruç tutanlara inat olsun diye davul çalarak oruç tutmadığını belli etmek öküzlüktür, ama bunlara da kaba davranmak yanlıştır. yaygın olarak oruç tutulan ve oruç tutanlarla tutmayanların bir arada yaşamasına alışık olunmayan yerlerde konu ile ilgili bir kültür gelişmemiş olabileceğinden insanlar abartılı hareketlerde bulunabilirler, hatalıdır, abartıldığı kadar da yaygın değildir.

bu arada hiç oruç tutmamış kişiler için not: oruçlu birinin önünde yiyip içmemek hususu onun nefsini zora sokmamakla çok ilgili değil, daha çok manevi havayı bozmakla ilgili. çoğu zaman birinin yanında yiyip içmesi oruçluyu pek etkilemez. hele kısa kış günlerinde insanlar oruç tuttuklarını bile fark etmeden iftar vakti gelmektedir. ancak ağır sigara tiryakilerinin yanında sigara içmeseniz iyi olur.