bilim / ihl

maddeyi, tabiat ve toplum hadiselerini; gözlemlenebilen, ölçülebilen olguları inceleyen bilgi disiplini. mantığı indüksiyon (eksik tümevarım) üzerinden çalışır, örnekleri inceler, genel kurallara ulaşmaya çalışır. insanın zihninin dışında gözlemlenebilen bir evrenin varolduğu, sınırlı sayıda örneklerin incelenmesiyle sınırsız sayıdaki nesneler için geçerli kuralların bulunabileceği gibi bir takım varsayımlara dayanır. gözlem ve deney yoluyla düzenlilikleri bulmaya çalışır, bulgularını bir takım teorilerle açıklamaya gayret eder. sürekli değişir, yaz-boz tahtası gibidir. sonuçlarından teknik alanlarda faydalanılır.

yetki sahası, ilgili olduğu olgularla sınırlıdır. değerleri inceleyen ahlak ve hukuk gibi alanlara pek faydası yoktur.

#181619 - sirkencubin  - 13.05.2009   14:56

bilimin kendisiyle bilim etrafında oluşturulan ideolojiyi, inanç sistemini birbirinden ayırmak gerekir. kadim çağların bilgi disiplinleri, iki mantık metodundan dedüksiyonu tercih ediyorlardı, çünki sınırlı sayıda örneğin incelenmesiyle sınırsız sayıda örnek için geçerli mutlak doğruların elde edilemeyeceğini biliyorlardı ve mutlak olanın peşindeydiler. ancak seçtikleri metodun yumuşak karnı inanca dayalı olmasıydı ve neticede her iki metot da mutlak anlamda ispatlanabilir bir bilgi vermiyordu. o dönemde "bilimsel araştırma" yapmanın yolu, tabiatı gözlemekten ziyade, mantık yürütmekten ibaretti. atların kaç dişi olduğuna dair bilgiye ulaşmanız gerekiyorsa, tutacağınız yol, gidip bir atın dişlerini saymak yerine, mantıken atların kaç tane dişinin olmasının mecburi olduğunu bulmaktı. zaman ilerledikçe bu metodun bir sürü skolastik hurafe üretmekten başka bir işe yaramadığı anlaşıldı. mutlak doğrulara erişilemese de, tabiatın işleyişini anlamanın yolu, onu gözlemekti; bu şekilde elde edilen bilgi daha sağlıklıydı. 

ancak hadise tabiat hakkında daha sağlıklı bilgi elde etmek noktasında kalmadı, bir yandan eski inançların zayıflaması, diğer yandan artan tabiat bilgisinin getirdiği teknik gelişme insanoğlunun başını döndürdü ve sadece olgular hakkında ve kat'î olmayan bilgiler sağlayan bilimi, değerler hakkında kat'î bilgilerin de kaynağı olarak görmek yaygınlaştı. böylece fizik bilgisinden bağımsız bir fiziğe tapınma süreci ortaya çıktı. 

konuyla ilgilenenler için ömer demir'in bilim felsefesi ve anthony standen'in bilim bir kutsal inektir adlı kitapları uygun bir giriş olabilir.

(sirkencubin 17/08/2009 11:51)