hanım

güzel türkçemizde kadınlara seslenmenin kibar şeklidir. han kelimesinin müennesidir (bey/beg-begim örneğinde olduğu gibi, işlek olmayan bir ek sözkonusu). han kelimesi ise muhtemelen kagan kelimesinin zaman içinde aldığı şekildir. erkeklere "prens", "lord", "sieur" karşılığı olan bey kelimesi ile hitap edildiği halde, kadınlara yerine göre kraliçe veya imparatoriçe manasına gelen hanım kelimesi ile hitap edilmesi hoştur, hanım kadri bilmektir.

kadın kelimesine tercih edilmesinin sebebi, kadın kelimesinin sadece cinsiyet ifade etmesi, sosyal kimliği ifadede yetersiz kalmasıdır. hanım kelimesi kullanılmakla muhatabın veya kendisinden bahsedilen kişinin ahlak güzelliğine, tavır ve edasının uygunluğuna, hanımefendiliğine göndermede bulunulmaktadır. bahsi geçen kişi herhangi bir xx bünyesi değil, ondan çok öte, değer verilen biridir. konu muhatabın kadın olması ile ilgili değildir, muhatabın bir kadın olduğu da unutulmamakla birlikte, onun cinsiyetinden başka yönleri dolayısı ile muhatap olunmaktadır. aynı ilgi erkek ve bey kelimeleri ile de kurulabilir. bu sebeple -"fatma kadın" sözünün "nigar kalfa" ile aynı tonda kullanıldığı klişe istisna edilirse- kadın kelimesi bir hitap kelimesi değildir. istanbul türkçesinde hitap kelimesi hanımefendi kelimesidir. birine kadın diye hitap etmek herhalde conan'a uygun bir davranış olurdu. hitap dışındaki kullanılış tarzı da (hanımlar lokali örneğinde olduğu gibi) aynı şekilde ilgili kişilerin cinsiyetlerinin ötesindeki sosyal kişiliklerini ifade etmekle ilgilidir. zannedilenin aksine, mütedeyyin insanların -müslümanlardan bahsediyoruz, başka dinlerin saliklerini bilemeyiz- bekaret kavramı ile toplum ortalamasını aşan özel bir ilgisi yoktur, önem verilen bekaret değil iffettir ve iffet evli veya evlenmemiş, kadın veya erkek, herkesle ilgili bir kavramdır.

#2272494 - sirkencubin - 28.10.2011 22:49