öncelikle ileri ve geri kavramlarını irdelemek gerekir. tarihi sürekli bir ilerleme ve evrimleşme trendi olarak gören ilerleme paradigması moderniteye ait bir algı şeklidir. dolayısıyla neyin ileri neyin geri olduğuna dair yargılar mevcut durumun bu bakış açısına göre değerlendirilmesi ile ulaşılan sonuçlar olsalar da, ancak temelde ilerleme paradigmasını benimseyen kişileri bağlar, kabul edilmesi zorunlu bir bilgi teşkil etmez bu yargılar. kendi içinde çözülme dönemini yaşayan bir medeniyetin, yükselme devresindeki bir medeniyet karşısında avantajsız ve zayıf durumda görülmesi doğalsa da, bunun "geri" olmak şeklinde isimlendirilmesi şart değildir. osmanlı devlet-i aliyyesi'nin de "ileri" olduğu dönemleri olmuştur. daha sonra gerçekleşen gelişme ise bu devleti kuran toplumun hâlâ süren bir dönüşüm sürecine girmiş olmasıdır.
alternatif olarak çok basit bir sebep de gösterilebilir: osmanlı amerikanın altın ve gümüşünü, afrikanın elmaslarını yüklenip götürmediği için geri kalmıştır. niye öyle yapmadığı ise uzun hikaye, belki başka bir entryde...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder