insanda "chp'nin kökü neresi", "chp'nin kökü belirsiz" gibi cin başlıklar açma arzusu uyandıran bir bahis, ama diğer taraftan da tartışmaya değer gibi görünen bir mevzu. sahi kuzum, nedir bu chp'nin kökü? konu sayın başbakan'ın*; tahminen, ağzı, kulakları ve şuuru arasındaki bağlantının kısa süreli bir kopukluk yaşadığı sırada, boş bulunup sarf etmiş olduğu chp'nin kökü bereketsiz sözünden açıldı. başbakan'ın ne demek istediği tartışmasını bir tarafa bırakıp, chp'nin köklerini araştırmak daha cazip geldi bana. mesela sevgili grimak'ın kanaatine göre chp'nin kökü, anadolu ve rumeli müdafaa-i hukuk cemiyeti imiş. fikre saygı duydum, ama biraz olsun tartışmadan kabul etmek de içime sinmedi. müdafaa-i hukuk cemiyeti'nin dinamikleri ile chf dinamikleri arasında ne derece mutabakat bulabiliriz, bunu bir düşünmek lazım. bütün bütün birbirinden ayrı olmasa da, tamamiyle aynı olmadıklarını da farz edebiliriz.
müdafaa-i hukuk cemiyeti daha spontane bir şekilde kuruldu, adeta bir millî refleksin tecelli ettiği organizasyon idi. merkezi bir planlama ile teşkil edilmekten ziyade, ahalinin inisiyatifi ile ortaya çıkmış irili ufaklı mahallî cemiyetlerin birleşmesi ile meydana geldi. chf ise, direktifle kuruldu. müdafaa-i hukuk cemiyeti'nin karma, hatta belki az çok kaotik, zihniyet yapısının bir benzerini birinci meclis'te* bulabileceğimizi düşünüyorum. chf için böyle bir karşılık aramak gerekse, ikincisi belki daha uygun olur ki ol dahî daha birörnek bir yapı arz etmektedir.
çok derin tahliller için, tarihi hadiselere vukufum tam değil, ama bence chf için bir kök aransa, daha da gerilere, ittihat ve terakki'ye, balkan dağlarında geyik gezdiren komitacılara, avrupa'nın ışıltısı ile gözleri kamaşmış, yarı şaşkın bir halde paris'lerde, londra'larda dolaşıp garblılaşma çareleri arayan, ne idiğini kendilerinin de belki çok iyi kestiremedikleri bir hürriyet için mücadele eden jön türklere kadar gitmek gerekir. hepsi bir yana, chf ne kadar chp'nin kökü? ortanın soluna doğru bir kayma yaşandıktan sonra, kökte görülen kırılma, çatallanma önemsiz mi? chf, chp kadar, sözgelimi dyp'nin de menşei sayılamaz mı? dp aslında chp'den ayrılan bir dal değil miydi? eğer öyle ise, başlangıçta chf'nin kompozisyonunu meydana getiren dinamiklerin bir kısmı, zamanla diğer partilere dağılmış demektir. bu durumda chp=chf=müdafaa-i hukuk cemiyeti gibi denklemler kurmak abes kaçacaktır. diğer yandan, müdafaa-i hukuk cemiyetinin muhtevası nerelere dağılıp gitti gibi bir sualin yanında, bugünki chp'yi açıklarken, bu parti nerelerden toplanıp geldi gibi başka bir sual daha sormak gerekir. chp'nin müdafaa-i hukuk cemiyeti ve chf'den bir takım eksiklerinin yanında, bazı "fazla"larının da olması gerekir, ancak bunun tahlilini türkiye'de sol hareketlerin gelişimini daha iyi bilen yazarlarımıza bırakıyorum.
(sirkencubin, 03.03.2004 10:12 ~ 10:19)
bu hususta vatan ve hürriyet cemiyeti bahsinin de gözden geçirilmesi faideden hâli değildir (yararlıdır yani).
(sirkencubin, 03.03.2004 12:15)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder