müslümanların geri kalma sebepleri

muhtemelen geri ve ileri kavramlarının tanımlanmasından doğan kurgusal bir durumun yakıştırma sebepleridir. yapmaya çalışmadığınız bir şeyi başaramamış sayılmanız abestir. bütün medeniyetlerin yükselme ve çözülme devreleri vardır. yükselme döneminde belirli esaslara sarılan bir nüfus, dinamik bir topluma dönüşür ve bu esasların benimsenmesindeki heyecan, samimiyet gibi faktörlere bağlı olarak kendi zirvesini yakalar, tarihe bir mesaj verir. şu ana kadarki örnekler üzerinden konuşulursa, medeniyeti meydana getiren esasların hayata geçirilmesi sürecinde, bir süre sonra tavsama başlamaktadır. neticede medeniyet, imkanlarını gerçekleştirdikten, kendisini ifade ettikten, toynbee'nin tabiriyle tarihin meydan okumasına cevabını verdikten sonra çözülme sürecine girerek tarihten çekilmektedir. islam medeniyeti'nin çözülme dönemi, batı medeniyeti'nin yükseliş dönemi ile eş zamanlı olmuştur. birini ileri ve diğerini geri olarak tanımlamak ideolojik bir yaklaşımdan ibarettir ve islam medeniyeti'ni, batı medeniyeti'nin dinamiklerine göre açıklama gayretinin bir neticesidir. islam dünyası'nın fizik şartlar bakımından, batı dünyası kadar kuvvetli olmadığı doğrudur, ancak bunun bir ilerilik-gerilik problemi halinde ortaya konulması otuz yaşında bir boksörün seksenine merdiven dayamış eski dünya şampiyonu ile karşılaştırılmasına benzer. batı medeniyetine ait bir kavram olan ilerlemeyi ise ayrıca tartışmak gerekir.